Η έλευση της ψηφιακής τηλεόρασης και η σύγκλιση των Μέσων δημιουργούν νέες συνθήκες για τις τηλεοπτικές αγορές και επιφέρουν πρόσθετα προβλήματα στους δημόσιους τηλεοπτικούς φορείς. Kαι τούτο διότι οι δημόσιοι φορείς στο σύνολό τους τείνουν να ακολουθούν τις ψηφιακές εξελίξεις παρά να πρωταγωνιστούν. Αντίθετα, τα κίνητρα για την πρώιμη υιοθέτηση της ψηφιακής τεχνολογίας είναι μεγαλύτερα για τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς φορείς. Πιο σημαντικό είναι ότι οι ιδιωτικοί φορείς έχουν εύκολη πρόσβαση σε πόρους για να χρηματοδοτήσουν τις ψηφιακές τους επενδύσεις και σχέδια. Τείνουν επίσης να σχηματίζουν συμμαχίες με άλλους φορείς στους τομείς της τηλεόρασης, της πληροφορικής ή τις τηλεπικοινωνίες σε μια βάση αρκετά ευέλικτη και συχνά μη προβλέψιμη για την κατάληξή της. Σε γενικές γραμμές, η ψηφιακή εποχή όσον αφορά στους δημόσιους τηλεοπτικούς φορείς σηματοδοτεί σημαντικές προκλήσεις και απειλές, αλλά παράλληλα τους προσφέρει τη δυνατότητα να εκμεταλλευτούν τα περιουσιακά τους στοιχεία. Μερικές από τις βασικές απειλές που καταγράφονται όσον αφορά στο μέλλον της δημόσιας τηλεόρασης στο νέο ψηφιακό περιβάλλον, είναι:
Πρώτον, σε μια εποχή που οι δημόσιοι τηλεοπτικοί φορείς αντιμετωπίζουν οικονομικές πιέσεις, το κόστος της ψηφιοποίησής τους αποδεικνύεται ιδιαίτερα υψηλό. Kαι αυτοί γιατί οι δημόσιοι τηλεοπτικοί φορείς καλούνται να εκπέμπουν τα προγράμματά τους ταυτόχρονα σε ψηφιακή και αναλογική μετάδοση για να προσεγγίσουν όλους τους τηλεθεατές των χωρών τους, όπως τους επιβάλλει ο δημόσιος χαρακτήρας τους. Kυρίως θα πρέπει να το κάνουν αυτό έως ότου η αναλογική μετάδοση διακοπεί οριστικά. Επομένως οι δημόσιοι τηλεοπτικοί φορείς δεν επωφελούνται άμεσα από το φθηνότερο κόστος μετάδοσης που συνδέεται με την ψηφιακή τηλεόραση. Οι ιδιωτικοί φορείς, ιδίως της συνδρομητικής τηλεόρασης, δεν αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα και μπορούν να «μεταφέρουν» τους συνδρομητές που έχουν στην αναλογική μετάδοση στην ψηφιακή σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα διαμέσου της παροχής κάποιων κινήτρων.
Δεύτερον, η ικανότητα των δημόσιων φορέων να προσφέρουν στους τηλεθεατές δημοφιλή προγράμματα έχει σημαντικά επηρεαστεί από το αυξανόμενο κόστος της παραγωγής τους. Τα τελευταία χρόνια, οι ιδιωτικοί φορείς, τόσο της συνδρομητικής, όσο και της δωρεάν τηλεόρασης, έχουν κατορθώσει να διασφαλίσουν τα τηλεοπτικά δικαιώματα τόσο των αθλητικών συναντήσεων, όσο και δημοφιλών και εμπορικών κινηματογραφικών ταινιών, με αποτέλεσμα οι τιμές αγοράς των τηλεοπτικών δικαιωμάτων τους να αυξηθούν δυσθεώρητα και κυρίως να αποκλείσουν εκ των πραγμάτων τους δημόσιους τηλεοπτικούς σταθμούς στις τηλεοπτικές πλειοδοσίες για αγορά και παραγωγή προγραμμάτων. Εμφάνες παράδειγμα αυτού είναι οι αγώνες ποδοσφαίρου και μπάσκετ.
Τρίτον, οι δημόσιοι τηλεοπτικοί φορείς καλούνται να αντιμετωπίσουν το κόστος της ψηφιοποίησής τους, καθώς και της αγοράς δημοφιλών, αλλά ακριβών, προγραμμάτων με έσοδα που στην πράξη είναι στάσιμα και δεν αυξάνονται σύμφωνα με τον τηλεοπτικό πληθωρισμό. Το ανταποδοτικό τέλος το οποίο αντιπροσωπεύει το σημαντικότερο μερίδιο των εσόδων τους είτε παραμένει σταθερό είτε έχει αυξηθεί μόνον οριακά. Τα εμπορικά έσοδά τους, που κυρίως προέρχονται από τις διαφημίσεις, τελούν υπό αμφισβήτηση, ενώ, σημαντικοί περιορισμοί έχουν τεθεί όσον αφορά στις εμπορικές δραστηριότητες των δημόσιων τηλεοπτικών φορέων. Τούτο σημαίνει ότι δεν έχουν την ευχέρεια να εκμεταλλευτούν επαρκώς τις εμπορικές ευκαιρίες που τους παρουσιάζονται ή ακόμη και να σχηματίσουν προσοδοφόρες κοινοπραξίες με εμπορικούς συνεταίρους στον τομέα τους ή με άλλους φορείς. Ακόμη, ο διττός τρόπος χρηματοδότησης των δημόσιων τηλεοπτικών φορέων (τέλος και διαφημίσεις) αμφισβητείται από τους ιδιωτικούς φορείς, οι οποίοι τους κατηγορούν ότι υπονομεύουν τον υγιή ανταγωνισμό, αφού χρησιμοποιούν δημόσιους πόρους για να επιδοτήσουν εμπορικές επιχειρήσεις ή δραστηριότητες, οι οποίες δεν σχετίζονται με τη δημόσια αποστολή τους.
Με άλλα λόγια τα στάσιμα έσοδα δεν παρέχουν τη δυνατότητα στους δημόσιους τηλεοπτικούς φορείς να χρηματοδοτήσουν τα ψηφιακά τους σχέδια και να αγοράσουν ή να προβούν στην παραγωγή δημοφιλών προγραμμάτων. Αυτό έχει ως συνέπεια να περιορίζονται οι δυνατότητές τους να θέσουν σε λειτουργία πρόσθετες ή νέες υπηρεσίες, οι οποίες είναι αναγκαίες για την επιβίωσή τους στο ψηφιακό πολυκαναλικό περιβάλλον.
Ωστόσο και σε αντίθεση με τους ιδιωτικούς φορείς, οι δημόσιοι τηλεοπτικοί φορείς έχουν κάποιες δυνατότητες που τους παρέχουν κάποια συγκριτικά πλεονεκτήματα. Αυτές είναι:
Πρώτον, μακροβιότητα και σταθερότητα. Ενα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα που έχουν οι δημόσιοι τηλεοπτικοί φορείς της Ευρώπης είναι η μακροβιότητά τους, καθώς λειτουργούν στο πεδίο για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από τους ιδιώτες ανταγωνιστές τους. Δεν είναι τυχαίο, ότι στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, έως πρόσφατα, η ραδιοφωνία και η τηλεόραση ταυτιζόταν με τους δημόσιους φορείς. Με άλλα λόγια, η ταυτότητά τους είναι αναγνωρίσιμη απ' όλους τους πολίτες κι αυτό αποτελεί ένα σημαντικό πλεονέκτημα στην εποχή της πολυκαναλικής τηλεόρασης όπου θα λειτουργούν εκατοντάδες κανάλια, αγωνιώντας να τα γνωρίζει ο μέσος τηλεθεατής. Βέβαια, δεν πρέπει να παραβλέπεται ότι ο παράγοντας αυτός δεν λειτουργεί πάντα υπέρ των δημόσιων τηλεοπτικών φορέων ούτε μπορεί να θεωρείται δεδομένος.
Οι δημόσιοι τηλεοπτικοί φορείς μπορούν επίσης να επωφεληθούν από το γεγονός ότι εμφανίζουν μεγαλύτερο βαθμό σταθερότητας σε σχέση με πολλούς ιδιωτικούς φορείς, οι οποίοι τα τελευταία χρόνια, και ιδίως στο κοντινό μέλλον, θα χαρακτηρίζονται από αλλεπάλληλες συγχωνεύσεις και αγοραπωλησίες, καθώς και συνεχείς διαφοροποιήσεις όσον αφορά στη σύνθεση του μετοχικού τους κεφαλαίου.
Δεύτερον, οι δημόσιοι τηλεοπτικοί φορείς μπορούν να ισχυριστούν ότι προσφέρουν μια ευρεία γκάμα προγραμμάτων, καθώς λόγω του καταστατικού τους χάρτη οφείλουν να παρέχουν μια πληρότητα και ποικιλομορφία προγραμμάτων στο ευρύ κοινό. Επίσης, τα περισσότερα προγράμματά τους χαρακτηρίζονται από υψηλή ποιότητα. Μπορούν όμως να το κάνουν αυτό επειδή έχουν την ευχέρεια να λειτουργούν δύο κανάλια. Ωστόσο, στην ψηφιακή εποχή και λόγω της συμπίεσης των συχνοτήτων, οι ιδιωτικοί φορείς θα έχουν τη δυνατότητα λειτουργίας παράλληλων καναλιών και μάλιστα σε διαφορετικές θεματικές περιοχές. Ετσι, η πάλαι ποτέ πολυμέρεια προγράμματος ή προγραμματική πληρότητα που μόνον οι δημόσιοι τηλεοπτικοί φορείς μπορούσαν να προσφέρουν στη νέα εποχή μπορεί να προσφερθεί και από τα ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια.
Τρίτον, σε γενικές γραμμές θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι οι δημόσιοι τηλεοπτικοί φορείς προσφέρουν μια πλήρη υπηρεσία σε ικανοποιητικό ή χαμηλό κόστος για τους τηλεθεατές. Συχνά όμως υποστηρίζεται ότι τα ιδιωτικά κανάλια ελεύθερης λήψης είναι περισσότερο επωφελή για τους τηλεθεατές. Τα ψηφιακά πακέτα συνδρομητών κοστίζουν πολύ περισσότερο στους τηλεθεατές, αλλά προσφέρουν πολύ περισσότερα κανάλια και επιλογές. Ωστόσο, πολλοί υποστηρίζουν ότι η δυνατότητα επιλογής είναι παραπλανητική, καθώς τα περισσότερα από αυτά τα κανάλια δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να προσφέρουν επαναλήψεις προγραμμάτων ή ταινίες, και κυρίως ελάχιστα νέα προγράμματα.
Αντίθετα, σύμφωνα με μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε από την Arthur Andersen, τα ποσά που δαπάνησαν οι δημόσιοι φορείς για την παραγωγή προγραμμάτων ανάμεσα στο 1992 και το 1996 αυξήθηκαν από το 63% των γενικών τους εσόδων στο 65%. Από την άλλη πλευρά, τα ποσά που δαπάνησαν οι ιδιωτικοί φορείς στην ίδια περίοδο μειώθηκαν από 54% σε 51% των γενικών εσόδων τους. Οπότε το επιχείρημα είναι ότι στην ψηφιακή εποχή που θα απαιτηθούν μεγάλες ποσότητες προγραμμάτων για να καλυφθεί η αυξημένη ζήτηση είναι εξωπραγματικό να ισχυρίζεται κανείς ότι πρέπει να επιβληθούν νέες περικοπές στα έσοδα των κρατικών φορέων, εκτός κι αν τελικός στόχος είναι η ζήτηση αυτή να καλυφθεί από εισαγωγές, κυρίως αμερικανικών, προγραμμάτων.
Τέλος, οι δημόσιοι τηλεοπτικοί φορείς είναι ακόμη ισχυροί στις μέρες μας όχι μόνον γιατί τους υποστηρίζουν οι πολιτικές ηγεσίες των χωρών τους για ευνόητους λόγους, αλλά κυρίως γιατί το ίδιο το κοινό μετά τα δέκα ή δεκαπέντε χρόνια λειτουργίας της ιδιωτικής τηλεόρασης κρίνουν, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, ότι η δημόσια τηλεόραση είναι αναγκαία συνθήκη για την εύρυθμη λειτουργία του τηλεοπτικού συστήματος.
Δυνατότητες επέκτασης
Οι προκλήσεις είναι πολλές και σε διαφορετικά επίπεδα, αλλά οι δημόσιοι τηλεοπτικοί φορείς δεν είναι ανίσχυροι μπροστά στη νέα ψηφιακή εποχή. Εχουν στη διάθεσή τους έναν αριθμό δυνατοτήτων που θα πρέπει να εκμεταλλευτούν. Αυτές είναι:
- Δυνατότητες για περισσότερες τηλεοπτικές υπηρεσίες, καθώς έχουν την τεχνογνωσία και υποδομή.
- Η θεαματική γεωγραφική επέκταση της ευρωπαϊκής οπτικοακουστικής αγοράς τους προσφέρει νέες δυνατότητες, καθώς οι δημόσιοι φορείς των χωρών της πρώην Ανατολικής Ευρώπης έχουν ανάγκη την τεχνογνωσία και τα προγράμματα των δημόσιων φορέων της Δυτικής Ευρώπης.
- Επέκταση της συνεργασίας με άλλους δημόσιους φορείς στην Ευρώπη.
Ωστόσο, αυτές τις δυνατότητες δεν είναι εύκολο οι δημόσιοι τηλεοπτικοί φορείς να τις εκμεταλλευτούν πλήρως, καθώς αντιμετωπίζουν τη συντονισμένη επίθεση των ιδιωτικών φορέων, οι οποίοι τους κατηγορούν ότι με τα δημόσια έσοδα επιδοτούν ή χρηματοδοτούν τις εμπορικές τους δραστηριότητες. Παρά τη σύγχυση που επικρατεί όσον αφορά στην ανάπτυξη της ψηφιακής τηλεοπτικής αγοράς, η αβεβαιότητα γίνεται πιο περίπλοκη όταν εντοπίζεται στη δημόσια τηλεόραση, καθώς αντιμετωπίζει έναν αριθμό απειλών και προκλήσεων όσον αφορά στην επιβίωσή της. Ωστόσο, όπως αναφέραμε, οι δημόσιοι τηλεοπτικοί φορείς έχουν στη διάθεσή τους έναν αριθμό πλεονεκτημάτων σε μια αγορά που ακόμη δεν έχει διαμορφωθεί. Το μέλλον της δημόσιας τηλεόρασης θα εξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό από την ικανότητα των φορέων της να συνδυάσουν τις αμφισβητήσεις όσον αφορά τον τρόπο χρηματοδότησης τους, ιδίως το γεγονός ότι τα έσοδά τους παραμένουν στάσιμα, με το αυξανόμενο κόστος λειτουργίας και τον κλιμακούμενο ανταγωνισμό.
Αναδιάρθρωση προϊόντος
Τέλος, οι δημόσιοι τηλεοπτικοί φορείς μπροστά στις προκλήσεις της ψηφιακής εποχής θα πρέπει να αναδιαρθρώσουν το προσφερόμενο προϊόν τους. Με άλλα λόγια, θα πρέπει να α αυξήσουν τις προσφορές τους και να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους, δημιουργώντας έστω ιδιωτικές εταιρείες για να εκμεταλλευτούν τα νέα τηλεοπτικά δεδομένα. Συμπερασματικά, παρά το γεγονός ότι οι δημόσιοι φορείς αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη πρόκληση στη μακρόχρονη ιστορία τους, όπως αύξηση ανταγωνισμού, συρρίκνωση εσόδων, μείωση της τηλεθέασης, αύξηση ελέγχου των οικονομικών τους, θα κατορθώσουν να επιβιώσουν εάν προβούν σε γρήγορες και συντονισμένες κινήσεις, κυρίως όμως να είναι ευέλικτοι στα κελεύσματα των καιρών. Οσοι από αυτούς τους δημόσιους φορείς δεν αντιληφθούν τα μηνύματα των καιρών, είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν υπάρχουν στην επόμενη δεκαετία.
Τα περισσότερα κανάλια «μαγνήτης» για το κοινό
Ενδιαφέροντα στοιχεία για την απήχηση της ψηφιακής τηλεόρασης στα μέλη του κοινού προκύπτουν από την εξέταση της βρετανικής εμπειρίας, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ερευνητικής εταιρείας Ipsos-RSL. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, το 19% των Βρετανών έχουν ψηφιακή τηλεόραση στα νοικοκυριά τους που σημαίνει ετήσια αύξηση της τάξης του 6%. Επίσης 8% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι προτίθενται να γίνουν συνδρομητές της ψηφιακής τηλεόρασης στο εγγύς μέλλον. Από τους υπάρχοντες συνδρομητές το 80% από αυτούς χρησιμοποιούν τη Sky Digital, ενώ μόνον το ένα τρίτο είναι συνδρομητές στη καλωδιακή τηλεόραση, και μόνον το ένα πέμπτο στην επίγεια ψηφιακή τηλεόραση της OnDigital (θα αλλάξει σε ITV Digital). Περισσότεροι από τους συνδρομητές της αναλογικής τηλεόρασης έχουν στραφεί στην ψηφιακή και η συντριπτική πλειοψηφία (95%) ανήκει στη Sky Digital.
Οι «πρώιμοι αποδέκτες» της ψηφιακής τηλεόρασης ήταν κυρίως άρρενες κάτω των 34 ετών και υψηλού μορφωτικού και οικονομικού επιπέδου. Ωστόσο, οι πρώιμοι αποδέκτες δεν ήταν φανατικοί τηλεθεατές. Ο λόγος να γίνουν συνδρομητές της ψηφιακής τηλεόρασης ήταν κυρίως οι δυνατότητες που προσφέρει η νέα τεχνολογία της ψηφιακής. Από την άλλη πλευρά, αυτοί που έχουν υιοθετήσει πρόσφατα την ψηφιακή τηλεόραση είναι κυρίως τακτικοί τηλεθεατές και αυτό που τους ενδιέφερε ήταν η δυνατότητα να έχουν πρόσβαση σε μια ευρεία επιλογή τηλεοπτικών υπηρεσιών και προγραμμάτων.
Ακόμη, από την έρευνα συνάγεται ότι οι βασικοί λόγοι για τους πρώιμους συνδρομητές της ψηφιακής τηλεόρασης ήταν ο μεγαλύτερος αριθμός των καναλιών, η καλύτερη ποιότητα εικόνας και ήχου καθώς και ο κατάλληλος χρόνος προβολής των κινηματογραφικών ταινιών. Επίσης, ήταν πολύ καλά ενημερωμένοι για τις δυνατότητες που προσφέρει η ψηφιακή τηλεόραση.
Υπηρεσίες
Αυτά τα κίνητρα ισχύουν εν πολλοίς και για τους μετέπειτα συνδρομητές. Ομως ο νέος συνδρομητής της ψηφιακής τηλεόρασης έχει λιγότερες απαιτήσεις.
Αυτό όμως που προκαλεί εντύπωση είναι ότι στον τρέχοντα πληθυσμό της ψηφιακής τηλεόρασης οι αμφίδρομες υπηρεσίες, όπως οι τηλεαγορές, το e-banking, η πρόσβαση στο Διαδίκτυο κ.λπ., έχουν λιγότερη σημασία, καθώς μόνον ένας στους δέκα δείχνει να τις χρησιμοποιεί. Επίσης, οι Ηλεκτρονικοί Οδηγοί Προγράμματος (ΗΟΠ), παρά την ευρεία διαφήμισή τους, δεν τυγχάνουν αντίστοιχης χρήσης από τους Βρετανούς συνδρομητές της ψηφιακής τηλεόρασης. Να σημειωθεί, όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, ο χαμηλός βαθμός χρήσης των αμφίδρομων υπηρεσιών της ψηφιακής τηλεόρασης δεν σημαίνει ότι οι συνδρομητές δεν είναι ενήμεροι για τις δυνατότητές τους.
Αδιαφορία
Οσον αφορά στην αντίδραση των συνδρομητών στην αμφίδρομη διαφήμιση, εκείνοι που δείχνουν ενδιαφέρον είναι οι συνδρομητές νεαρής ηλικίας 15-34 ετών.
Αυτά όσον αφορά στον πληθυσμούς της ψηφιακής τηλεόρασης. Οταν όμως οι ερευνητές στράφηκαν προς τον συνολικό πληθυσμό, διαπίστωσαν ότι το 73% των ερωτηθέντων δεν έδειχναν κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον να γίνουν συνδρομητές της ψηφιακής τηλεόρασης, ενώ το ένα τρίτο των ερωτηθέντων δήλωσε ότι είναι ικανοποιημένο από την υπάρχουσα προσφορά των δωρεάν καναλιών που έχουν στους δέκτες τους. Εάν όμως το βασικό κίνητρο για να γίνουν συνδρομητές της ψηφιακής τηλεόρασης έως πρόσφατα ήταν ότι τους πρόσφερε έναν επιπλέον αριθμό καναλιών, τότε οι ιθύνοντες της ψηφιακής τηλεόρασης θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη αυτήν την πρόσφατη τάση. Σ. Π.
Ευοίωνες προβλέψεις για το «οιονεί βίντεο»
Οι υπηρεσίες «οιονεί βίντεο» ή «Video on Demand» σύμφωνα με τις πρόσφατες προβλέψεις των αναλυτών πρόκειται να γνωρίσουν μια σημαντική ανάπτυξη έως το 2004. Σε παγκόσμιο επίπεδο έως το 2005, ο αριθμός των νοικοκυριών που θα χρησιμοποιεί το «Video on Demand» θα αυξηθεί στα 238 εκατομμύρια δημιουργώντας έσοδα της τάξης των 18 δισ. δολαρίων. Η ανάπτυξη αυτή θα συνεχιστεί και στα επόμενα χρόνια. Η Βόρειος Αμερική θα αντιστοιχεί στο 53% της παγκόσμιας αγοράς σε επίπεδο εσόδων, αλλά το ποσοστό της θα είναι 31% σε επίπεδο νοικοκυριών. Ο λόγος της επιβραδυνόμενης ανάπτυξης της τεχνολογίας αυτής οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι απαιτούσε ένα πολύ υψηλό κόστος όσον αφορά στην κατασκευή της υποδομής, αλλά και στις επιφυλάξεις των μεγάλων αμερικανικών κινηματογραφικών εταιρειών ότι θα έχανε σημαντικά έσοδα από τις ενοικιάσεις των έργων από τα βίντεο κλαμπ (που ανέρχονται στο ένα πέμπτο των συνολικών εσόδων τους), καθώς το «Video on Demand» στην πράξη τα καταργεί.
Του Στέλιου Παπαθανασόπουλου "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου